Binnen de Ring A10 verkleurt de ene na de andere school, of beter gezegd: verwit de ene na de andere. In Westerpark is nog maar één zwarte school over. Inmiddels voltrekt zich dit proces in Bos en Lommer en springt het fenomeen over de ring.

Op zich is de instroom van kansrijkere kinderen positief.

Uit onderzoek blijkt dat onderwijs op scholen met meer dan 30 tot 40 procent kinderen met een achterstand gemakkelijk in een spiraal naar beneden komt. Ligt het percentage onder die grens, dan worden de achterstandskinderen juist mee omhooggetrokken.

Problemen zijn er ook. De druk is in sommige buurten zo groot dat de ‘eigen kinderen’ niet meer in de eigen buurt terecht kunnen. Vooral allochtone buurtkinderen dreigen te worden verdreven. 

Gevolg: stress bij de ouders en hoog oplopende emoties. Om oneerlijke sluipwegen bedachten de schoolbesturen een centraal toewijzingssysteem, maar dat ging aan protesten ten onder. Volgend jaar wordt er opnieuw geloot.

Een voorbeeld van vrijwillige menging is de Brede School Fiep Westendorp – net buiten de Ring in de Delflandpleinbuurt. In 2012 gaf een klein groepje witte ouders de stoot tot verandering door hun kinderen bewust naar de zwarte school om de hoek te sturen. Met succes: de school doet nu denken aan een pot Duo Penotti: de hoogste vijf groepen zijn bruin, de laagste drie zijn veel witter.

Inmiddels is de school bijna bang dat allochtone leerlingen worden verdrongen. Hoe kun je de succesvolle kanten van zo’n omslag koesteren en de negatieve beteugelen?

Hoe kun je het succes over laten springen naar andere scholen en hoeveel sturing van bovenaf is daarbij nodig?

Een ander effect van de drukte is dat er ruimte ontstaat voor specialisatie en ruimtelijke spreiding. Categorale gymnasia had Amsterdam van oudsher alleen in Zuid, sinds 2005 is er ook een in Oost (Cygnus Gymnasium) en in West (Het 4de Gymnasium).

In dezelfde tijd kregen de lycea in Nieuw-West problemen om hun leerlingen vast te houden, ook onder allochtone leerlingen was sprake van ‘witte vlucht’. Voor het Calandlyceum was dat bijvoorbeeld aanleiding om een Topsport Talentschool te worden, een succesvolle specialisatie die nieuwe leerlingen trekt en die de school vooral een succesvoller imago heeft gegeven.

Sinds het schooljaar 2011/2012 heeft Noord een nieuwe school, het Hyperion Lyceum. Alleen de founding fathers van deze school zijn al bijzonder: de vier categorale gymnasia uit ‘de stad’ en het Brederode Lyceum uit Noord.

Wat betekent dit lyceum voor de Van der Pekbuurt? En omgekeerd: wat betekent de buurt voor de leerlingen?

Rond het thema Onderwijs heeft Stad-Forum een besloten bijeenkomst met 54 leerlingen van 11 Amsterdamse middelbare scholen georganiseerd. Lees hier het verslag.